Vrede is zo ingewikkeld, ik zou niet weten hoe dat moest, tenminste als het over wereldvrede gaat. Als ik me realiseer dat Hitler de tweede wereldoorlog begon en dat vervolgens de halve wereld op hem dook om hem en zijn oorlogsvoerende natie te vernietigen. Van de kant van der geallieerden was er geen keus… Jawel, die was er wel: Hitler en zijn trawanten hun gang laten gaan en de hele wereld laten veroveren en overheersen. Dat zou wel heel vredelievend zijn geweest. Maar wel het einde van de vrijheid. En de dood van iedereen die zich tegen de overheerser zou keren. De wereld koos terecht voor oorlog, voor het bestrijden van de agressie van een misdadig regime.
Zo gaat het altijd. Elke oorlog heeft een begin, iemand zit aan de knoppen en bepaalt dat er gestreden gaat worden. De andere partij verzet zich. Oorlog. Vrede is ingewikkeld. Een land kan nog zo vredelievend zijn, als een ander het aanvalt, is het snel gedaan met de vredelievendheid. Oorlog lijkt een onvermijdelijk fenomeen. Er is altijd oorlog geweest en dat zal ook altijd wel zo blijven. De menselijke geest is kennelijk te gebrekkig om op wereldschaal voorgoed vrede te bereiken.
En nu even van groot naar klein, niet de wereld maar jijzelf. Hoe vredelievend ben jij eigenlijk? Als vrede niet van bovenaf kan komen, dan misschien van onderaf. Van jou. Ghandi preekte het, Mandela, Marten Luther King, Desmond Tutu, mensen van het volk. Hun invloed was en is groot, velen waren en zijn door hen geïnspireerd: leven in vrede met jezelf en anderen. Lukt het jou?
De wereld, bijna elke burger heeft inmiddels en stem gekregen dankzij internet. We hebben meningen te over, op alle gebied. En daarbij beroepen wij ons op de vrijheid van meningsuiting, een heiligdom waar niemand aan mag komen. Ik mag vinden wat ik wil en ook zeggen wat ik wil. Zeker mag dat. Het punt is alleen dat niet iedereen het op prijs stelt wat je zegt en dat je soms weerstand oproept. En dat niet iedereen er goed in is zich in woorden te uiten en dan zijn vuisten maar gebruikt. We hebben het vaak over geweldloosheid en we bedoelen dan het afzien van lichamelijk geweld. Maar is geestelijk geweld dan minder gewelddadig?
Leven in vrede in je hoogstpersoonlijke leven vergt nogal wat van je. Diep respect voor de lichamelijke én de geestelijke integriteit van de ander. Begrip. Acceptatie. De wetenschap dat jouw normen en waarden niet per se die van een ander behoeven te zijn. Een liefdevol hart. En het besef dat in ieder van ons veel onbegrijpelijks huist dat ook recht van bestaan heeft.
Kerstmis, wereldwijd het feest van de vrede. Ongetwijfeld zullen we ook dan met een onrustig hart en een bedroefde geest zien, horen en lezen hoe de oorlog in Syrië en waar ook ter wereld niet te bevatten pijn en verdriet brengt. Vrede? Dat lijkt wel iets voor stekeblinde idealisten, het bestaat gewoon niet, de razernij van oorlog zal nooit ophouden, beseffen we. We zijn een gevangene van onze eigen machteloosheid.
En toch… zo machteloos zijn we niet. Hoe ingewikkeld ook, vrede verdient een kans, telkens weer, waar dan ook. En vrede krijgt een kans! In onszelf. Als we willen. En als je de moed hebt jezelf oprecht af te vragen: leef ik in vrede met mijzelf en mijn omgeving? Zijn er mensen die ik haat? Die ik niet mag? Keer ik me tegen anderen? Voel ik rancune? Minacht ik bepaalde mensen?
Je kunt wel degelijk iets doen. Je eigen persoonlijke leven op orde brengen, boosheid, haat en rancune uit je leven bannen. Actief problemen en meningsverschillen proberen op te lossen. Accepteren van de feiten. Mensen vergeven. Je hart openen voor de ander, je echt interesseren, leven in liefde met jezelf en de wereld om je heen. Iedereen kan het.
Moeilijk, ja. Vrede is moeilijk. Maar het kan, te beginnen in je eigen leven. Als je het wilt gebeurt het, heel zeker. Jouw vrede is het begin van iets veel groters. Elke inktvlek is immers ook begonnen met een spatje…
Jan Jaap van Hoeckel