goed in je vel.nl

Ze had op een gegeven moment nogal tegen hem uitgepakt en hem - in haar eigen ogen waarschijnlijk - stevig de les gelezen. En hem gekwetst! En daar zat het probleem.

De vriendin had een mening over alles en dat vond hij eigenlijk wel aantrekkelijk. Het leverde altijd boeiende gesprekken op waarvan zij beiden het nodige opstaken. Soms gingen de gesprekken over hun eigen goede en minder goede kanten, en ook daar kon hij mee omgaan. Zei hij. Ook als er wat kritiek naar elkaar doorklonk, dan was er wat hem betreft echt geen man overboord. Hij was driekwart jaar geleden ontslagen en zat al die tijd zonder werk. Solliciteren, solliciteren, solliciteren, hij deed niks anders, nou ja, het bleef bij brieven schrijven, al dan niet op basis van een vacature. Twee keer in die driekwart jaar op gesprek geweest, het had niks uitgehaald. Dus doodde hij zijn tijd met lezen, internet en uitgaan, alles rustigjes aan want met zijn uitkering was het maar een pover bestaan. En juist daarover pakt ze hem zo aan. Lui! Lui? Nou, allesbehalve vond hij...

De vraag is of je door haar gekwetst bent of dat je je gekwetst voelt, probeerde ik. Wat maakt dat nou uit, dat is toch precies hetzelfde? Ja, het gevoel dat erbij hoort is mogelijk hetzelfde, je voelt je rot om het verwijt dat je gekregen hebt. Maar er is een essentieel verschil tussen gekwetst zijn of je gekwetst voelen. De vraag is of de ander de intentie had om jou pijn te doen. Zoja, dan vind je terecht dat je gekwetst bent. Zo nee, dan voel je je gekwetst maar ben je het niet.

Je zei dat het een goede vriendin van je is, vroeg ik hem ten overvloede. Hij vond het raar dat ik dat in twijfel trok. Maar, zei ik, vrienden kúnnen elkaar niet kwetsen. Een van de kenmerken van echte vriendschap is dat je elkaar niet kunt beledigen, wat je ook zegt. Omdat alles wat vanuit vriendschap gezegd wordt nooit beledigend kan zijn. Het kan gewoon niet. En als het wel zo is dan mag je terecht de vraag stellen wat de vriendschap eigenlijk heeft voor te stellen. Is het wel vriendschap, of noem je het zo tegen beter weten in..?

Ik heb een mooi voorbeeld uit mijn eigen leven. Ooit heb ik in een lange speech ten overstaan van misschien wel honderdvijftig man een dierbare vriend een klootzak genoemd. Dat kwam zo in mijn verhaal van pas. Mijn vriend begreep de strekking van mijn verhaal en lachte blij. Het grootste deel van het gezelschap viel over me heen, een stortvloed aan verwijten was mijn deel. Vrienden kunnen elkaar niet kwetsten. Dat begreep ík, en dat begreep mijn vriend. De rest had het er moeilijk mee.

Wil je weten of je gekwetst bent of je je alleen maar gekwetst vóélt, dan kun je beter op onderzoek uitgaan. Vraag degene door wie je je zo rot voelt, of hij jou opzettelijk pijn heeft willen doen. Waarschijnlijk is het antwoord: nee. Laat hem of haar dan eerlijk uitleggen wat de bedoeling van de uitgesproken woorden was. Tien tegen een dat de bedoeling anders was dan je dacht, dat er iets heel anders achter die woorden stak dan de wil om te kwetsen. De ander heeft zich misschien wat onhandig uitgedrukt zonder iets kwaads in de zin te hebben.

Veel misverstanden komen voort uit het feit dat we vinden dat we gekwetst of beledigd worden. In veel gevallen is daar echter geen sprake van. En niet iedereen is even handig in het kiezen van de goede woorden bij zijn bedoelingen. Goed om ook dat te beseffen. Wie bij het onderwerp 'kwetsen' een helder onderscheid maakt tussen ‘voelen’ en ‘zijn’ bespaart zichzelf de nodige pijn en frustraties. En ervaart tot zijn plezier dat goede vrienden elkaar inderdaad niet kunnen kwetsen...

Uit het boek 'Wie heeft ons in godsnaam geleerd dat regen slecht weer is?'

Hoe vaak proberen we niet met wijze woorden te voorkomen dat anderen fouten maken. Of wijzen we ze in al onze wijsheid op de fouten die ze gemaakt hebben? Maar wijze woorden helpen niet, pleeg ik te zeggen. Ouders denken van wel. Ze bedelven hun kinderen onder goedbedoelde, bozige vermaningen en terechtwijzingen, ze begrijpen immers beter dan een kind hoe het leven in elkaar zit? Wat overigens zeer de vraag is. Naar mijn mening is het juist andersom. Kinderen kijken en beleven hun leven en dat van anderen nog onbelast, hun manier van leven, denken en voelen is vaak een inspiratiebron voor ouderen. Maar dat even terzijde.

Wijze woorden vormen een referentiekader waaraan we wat hebben op het moment dat we in de fout gaan. Dan pas gaat het belletje rinkelen: oh ja..! In die zin zijn ze waardevol. Maar instant hebben ze vaak geen effect. Fouten maken is een wezenlijke en hoogst noodzakelijke eigenschap van de mens. Fouten moeten gemaakt worden! Anders leren we niks. Kinderen, pubers, volwassenen, we moeten allemaal onze weg gaan van vallen en opstaan, er is geen andere weg.

Wat raar dat we dan zo op onze fouten worden afgerekend. Dat ouders boos worden op hun kinderen en dat volwassenen elkaar soms zo ongegeneerd de mantel uitvegen. Raar! En wat nog veel erger is: van de boosheid van een ander leren we niks. Ja, we ontwikkelen angst. Een kind komt thuis met een slecht rapport (fout!) en laat het bedeesd aan vader of moeder zien. Die ziet de slechte punten en wordt kwaad. Het kind wordt angstig en heeft één ding geleerd: een slecht rapport kun je beter niet aan je ouders laten zien, daar komt maar bonje van. Terwijl de ouder een andere bedoeling had: dat het kind zou begrijpen dat het beter zijn best moet doen. Angst als drijfveer om iets te doen of te laten, hoeveel volwassenen zitten niet met die gebakken peren? En komen nooit echt aan hun eigen leven toe omdat angst ze gevangen houdt? Angst voor: dat hoort niet, wat vinden de buren ervan, dat vindt mijn man nooit goed... Angst voor afwijzing.

Om een kind duidelijk te maken dat het iets fout heeft gedaan, kun je het beter liefdevol benaderen, lijkt mij. En dat geldt net zo goed voor volwassenen onderling. Fouten moeten gemaakt worden. Met andere woorden: fouten zijn goed, belangrijk en nuttig.

Fout is goed. Daar zit een voorwaarde aan, je moet er wel van willen leren. Volharden in gedrag waarmee je jezelf en anderen tekort doet, daarvoor geldt naar mijn mening: fout is fout. Maar voor de rest, fout is goed. Het is een interessante en bevrijdende manier van denken, waarmee je erkent dat je zelf en anderen onvolmaakte schepselen zijn, die per definitie domme dingen doen. Die gevoelde erkenning maakt je leven wel zo plezierig...

UIT HET BOEK 'WIE HEEFT ONS IN GODSNAAM GELEERD DAT REGEN SLECHT WEER IS?'

Als iemand bij me aanklopt omdat zijn of haar vel niet lekker om het lijf zit, kom ik vroeg of laat altijd weer bij deze vraag terecht. Logisch ook, als we steevast dingen doen die we eigenlijk niet willen, dan komt er van geluk immers ook niet veel terecht! En vergis je niet, heel veel mensen doen heel vaak heel veel dingen die ze helemaal niet willen. Ze doen het vanwege de lieve vrede, ze willen geen confrontaties, willen niet raar gevonden worden, willen een beetje in de pas van de maatschappij lopen. Wat wil ik? Hoezo? Het lijkt erop dat menigeen denkt dat het niet hoort om uit te spreken wat je werkelijk wilt. Dat doe je niet. Maar je geluk hangt er wel van af!

Als je weet wat je wilt in je leven en je streeft dat na, dan heb je een bron van geluk te pakken. Als ik de vraag aan iemand stel komt er na niet al te lange tijd wel een antwoord, meestal krijg ik dan te horen wat iemand wil binnen de gegeven omstandigheden. Ja, ik zou graag een andere baan willen. Of een andere auto. Of ik zou graag willen dat mijn partner eens een beetje attenter voor me zou zijn. Zulke dingen. Maar de vraag is beduidend verstrekkender. Het gaat om je leven, om je hele bestaan.

Wat wil ik? Het is een fundamentele vraag die geen grenzen verdraagt. De vraag is niet: wat kan ik, wat durf ik, wat mis ik, wat wil ik hebben? Het antwoord op ‘wat wil ik’ ligt in het diepst van je ziel verborgen. Het ís er, weliswaar toe-gedekt, maar het is er. Je moet op ont-dekkingstocht gaan. En je hebt het echt niet binnen vijf minuten te pakken. Ik zou het niet raar vinden als je er weken de tijd voor nam. En jezelf een tijdje zou afzonderen om het antwoord te ont-dekken.

Laat ik je waarschuwen: het antwoord kan shocking zijn. De dingen die je werkelijk zou willen kunnen volkomen strijdig zijn met wat je op dit moment doet, met wat je momenteel bent, of beter gezegd, wat je op dit moment lijkt te zijn. En je beseft: als ik uitspreek wat ik werkelijk wil, heb ik een probleem. Mijn vrienden, mijn geliefden, ze zouden me niet begrijpen. Ze zouden me voor gek verklaren en zeggen dat ik het gevoel voor realiteit verloren ben. Wat wil ik? Het kan hard aankomen. Bij jezelf en zeker bij je omgeving. Maar het punt is, moet je het daarom maar inslikken? Niet uitvinden en zeggen wat je werkelijk wilt? Terwijl je geluk er toch van afhangt?

En ja, eenmaal het antwoord gevonden begint de grote tocht. Je wilde vleugels... dan krijg je vleugels! Nee, die heb je niet binnen een dag. Ont-dekken wat je wilt is een klus, het duidelijk maken aan je omgeving is zo mogelijk nog lastiger. En het bereiken ervan lijkt misschien wel on-mo-ge-lijk. Lijkt. Want dat is het niet. Het grote geluk ligt immers niet aan het einde van de weg maar ernaast. Stukje bij beetje kun je het oprapen....

Zitten we aan tafel, begint m’n dochtertje te jammeren dat ze haar eten niet meer lust, klinkt hij kwaad. Een beetje de standaardsituatie, elke ouder is hierin een ervaringsdeskundige.

Hij vervolgt: zegt mijn vrouw, ja kom, je hebt nauwelijks iets op, gewoon je bordje leegeten, niet zeuren; prima, denk ik en probeer niet te triomfantelijk te kijken. Maar ja, onze dochter laat zich toch niet zo gemakkelijk uit het veld slaan, en na twee hapjes vraagt ze zeurderig of het zo al genoeg is. Ik ga me er nu mee bemoeien en zeg boos dat ze niet zo moet zaniken maar door moet eten. De man kijkt me tevreden en verwachtingsvol aan. Ik reageer niet maar laat hem praten. Het vervolg laat zich raden: het kind begin te huilen en raakt langzaam maar zeker over haar toeren. De vrouw overziet de situatie en zegt kalm: nou goed, nog twéé hapjes en dan laat de rest maar staan.

Dit is een brug te ver voor de man. Eerst zeggen: opeten. En daarna: laat maar staan! Hoe kan iemand zo inconsequent zijn, zó voed je een kind niet op! Ik legde hem uit dat hij het naar mijn mening niet goed zag. Een vrouw heeft iets wat een man kennelijk ontbeert. Ze neemt een beslissing: kindlief moet haar bordje leegeten, dat is goed voor haar. Vervolgens ziet ze de situatie volstrekt uit de hand lopen, het kind raakt overstuur. Dus is ze toe aan een nieuwe beslissing: tot hier en niet verder, niemand is gebaat bij een overstuur kind, nou nog twéé hapjes en dan laat het verder maar. Mannen drukken op dat gedrag hun stempel: inconsequent. Maar is dat zo? Is het niet veel meer haarfijn aanvoelen hoe de situatie is en op basis daarvan een nieuwe beslissing nemen, ook al is die tegengesteld aan de vorige? Een navelstreng laat zich nu eenmaal niet doorknippen...

Zo voed je een kind niet op! Dat is de vraag. Ik vroeg hem hoeveel van zijn vrienden en vriendinnen zich volstrekt onopgevoed door het leven bewogen... Niet een, bekende hij. Ik kon hem verzekeren dat ze allemaal een in zijn ogen inconsequente moeder hebben gehad en waarschijnlijk een nogal consequente vader. Maar het heeft ze kennelijk niet gedeerd. De man keek verwonderd op. Hij had nog nooit op deze manier naar hun situatie gekeken, zei hij opgelucht. Tja, mannen kunnen nog veel van vrouwen leren...