Andere situatie. De jongen, 15 jaar, had het eerste schooluur vrij, dus staat wat later op, eet drie boterhammen en loopt naar de schuur om zijn fiets te pakken. Weg fiets, hij begrijpt er niks van. Die van zijn broer staat er nog wel, terwijl hij al lang en breed op school zit. Shit, hij heeft mijn fiets! denkt hij ontdaan en pakt kwaad de fiets van zijn broer. Hij rijdt weg, hobbelhobbel, lekke band! Gatver, gatver, shitzooi! Hij is kwaad en niet zo’n beetje ook. Gelukkig weet hij hoe hij een band moet plakken en een kwartier later trapt hij naar school. Krijgt flink op zijn donder dat hij te laat is en nee, de leraar is niet gediend van zijn smoesjes.
Om halfvier is hij weer thuis, nog steeds flink aangebakken. Zijn moeder werkt halve dagen, alleen de ochtenden en is dus thuis. Zijn broer ook. Lul! Hoe kom je erbij om mijn fiets te pakken! De broer laat zich niet uitschelden en roept dat hij normaal moet doen. Herrie in de kiet. Moeder rent geërgerd de kamer in, jongens hou op met dat geruzie, doe een beetje normaal tegen elkaar, ik heb hier echt geen zin in. De bandenplakjongen neemt daar geen genoegen mee: Maar hij heeft mijn fiets meegenomen en… Moeder wil niks horen: stop hiermee, kunnen jullie nou nooit eens en beetje gezellig tegen elkaar doen! Dat was het, moeder beent weg en laat de jongens bedremmeld en mokkend achter.
De susmoeder. Altijd in de weer om de lieve vrede te bewaren. Tussen de kinderen onderling, tussen vader en de kinderen, tussen kibbelende tantes op een feestje, tussen vriendinnen, overal. Susmoeders houden niet van conflicten, dus zijn ze allergisch voor elk signaal dat erop wijst dat het de verkeerde kant op gaat. Onmiddellijk springt ze er bovenop, jongens, doe gewoon, kan het wat minder, rustig aan nou, dit hoeft toch niet…
Een susmoeder is niet geliefd in haar directe omgeving, ik zeg niet dat er niet van haar gehouden wordt, nee, dat staat er los van. Het is haar gedrag, dat altijd maar willen sussen, altijd maar de lieve vrede willen bewaren, de voortdurende angst voor welke onenigheid dan ook, dat valt niet goed bij de mensen met wie ze verbonden is. Haar kinderen worden er gek van, haar partner heeft een hekel aan haar gedrag, anderen denken: daar heb je haar weer!
Maar nog veel erger is dat susmoeders zichzelf volstrekt klem voelen in hun gedrag. Het verwijt gaat echter niet naar binnen maar naar buiten. Waarom maken mensen toch zoveel ruzie, waarom kunnen mensen niet normaal doen? Dat is wat ze bezighoudt.
Conflicten, wrijving, irritaties, het is een logisch onderdeel van een samenleving, dus ook van de kleine gemeenschap die een gezin is. Het is waar, in het ene gezin komt het meer voor dan in het andere. Kinderen hebben behoefte aan leiding en duidelijkheid. Door het gedrag van een susmoeder komen kinderen ernstig tekort. Hun rechtvaardigheidsgevoel wordt aangetast, ze worden klemgezet en hebben de indruk dat hun moeder geen belangstelling voor ze heeft.
Maar hoe dan wel? Een susmoeder zou vooral naar zichzelf moeten kijken en zich afvragen hoe het komt dat zij elke wrijving, hoe klein dan ook, uit de weg probeert te gaan. Angst voor conflicten, het komt vaker voor dan je denkt. Ook met conflicten omgaan, moet je leren, en dat zou eigenlijk al in je jongste jaren moeten gebeuren. Een susmoeder is dan precies het verkeerde voorbeeld.
In bovenstaande voorbeelden was het wijzer geweest als moeder zich had verdiept in het probleem en aan beide kinderen aandacht had geschonken. Zich op de hoogte had gesteld van wat er precies aan de hand was en een oordeel had gehad. Dat had je niet moeten doen, geen wonder dat hij/zij kwaad op je wordt. En dan de strijdende partijen zelf aan de slag zetten om het conflict op te lossen. Kinderen hebben die duidelijkheid nodig, maar ook moeders varen daar wel bij. En jong geleerd is oud gedaan, dat is zeker in dit soort gevallen van groot belang. Omgaan met conflicten kan iedereen leren. En kun je het niet zelf, roep dan hulp in, doe je zelf en anderen een genoegen en stap uit je eeuwigverzoenende rol. Het werkt echt bevrijdend!
Even tussen twee haakjes: ik zeg wel susmoeders maar ongetwijfeld zijn er ook susvaders, voor hen geldt natuurlijk hetzelfde.
Jan jaap van Hoeckel