Ik legde het haar uit. Kijk, als jonge kinderen altijd maar gehoorzaam zijn, altijd maar precies doen wat hun ouders zeggen, dan creëer je grijze muizen. Van die mensen die te gemakkelijk ja en amen zeggen. Die bang zijn om hun eigen mening te geven en om hun eigen weg te gaan. Die altijd heel gehoorzaam doen wat anderen zeggen, geen nee kunnen zeggen. Dat hebben ze van hun ouders geleerd. Ze keek me enigszins verward aan. Kinderen moeten juist af en toe ongehoorzaam zijn, zei ik, niet altijd doen wat hun ouders zeggen, hun eigen weg zoeken, weerstand durven bieden, fouten maken, de strijd aangaan. Dat levert pas echt wat op. Dat worden mensen die niet bang zijn van wat anderen vinden, die de moed hebben een eigen richting in te slaan, die ver komen en allesbehalve grijs zijn!
De vriendin vond het lastig, dit gesprek en gaf toe dat ze nog nooit zo had gekeken. En ja, het had wel iets bij haar getriggerd en zou er zeker nog over nadenken. En zo gingen we weer uit elkaar.
Ook in onze jaren als jongeling en volwassene speelt dit. Het is o zo verstandig goed te luisteren naar ouderen, moeten we vaak horen. Zij hebben al zoveel bagage, daar kun je wat van opsteken. En als je dat niet doet, dan ben je eigenlijk een oen. Alle kennis en ervaring van ouderen is kostbaar, die laat je toch niet verloren gaan? Daar kunnen nieuwe generaties flink van profiteren.
Ja, het is waar, je kunt van ouderen wel iets leren. Kunt. Maar zeker is dat niet. Er zijn genoeg ouderen die niets of nauwelijks iets te vertellen hebben. Die hun leven leiden en hebben geleid, dingen hebben ervaren, kennis hebben opgedaan en gedachten hebben ontwikkeld die voor henzelf kennelijk van belang zijn, maar waar anderen niets mee kunnen. Ouderdom maakt mensen niet vanzelfsprekend wijs. En de kennis die ze hebben is niet per definitie iets waar een ander wat mee kan.
Natuurlijk, er zijn ouderen die barsten van de interessante levenservaring, die veel hebben meegemaakt wat voor een ander van belang kan zijn, die een vakkennis hebben opgedaan waar je u tegen zegt. Dus als jongere is het wijs om je oren wijd open te zetten en er je voordeel mee te doen. Maar toch… zelfs al heeft een oudere veel te vertellen, is het voor een jongere niet verkeerd om zich er soms niets van aan te trekken. En ondanks de wijze raadgevingen toch maar de dingen op de eigen manier te doen, die je zelf beter acht. Ik zal je uitleggen waarom.
Mensen moeten fouten maken. Fouten maken is de snelkookpan van ons leven. Door het maken van fouten leren we sneller, leren we beter en leren we meer dan door goede raad. Je moet dus ook de kans krijgen om die fouten te maken, om eigenwijs je eigen weg te gaan, om te struikelen en de pijn te voelen. Vraag maar aan iedereen die al een stuk van zijn leven achter de rug heeft, zeker weten dat die het meeste geleerd hebben van hun uitglijders, van vallen en opstaan.
De wijsheid en de kennis van ouderen is wel van belang om aan te horen en in je op te slaan. Ook al luister je er niet naar in de zin dat je niet doet wat de ander vindt dat je zou moeten doen, dan is het toch een bruikbare referentie. Ongetwijfeld komt het moment dat je fors de mist indraait en dat je dan de woorden van de ander herinnert. Wie weet kun je er dan alsnog iets mee…
En dan nog iets. Ouderen kunnen juist zoveel van jongeren leren, dat wordt al te makkelijk vergeten! Hun wereld is nog niet zo gevormd en soms zelfs misvormd als die van ouderen. Ze kijken onbevangener, maken veel mee, beleven alles vaak intenser. En hebben een mening die van belang is. Zij dragen nog niet de ballast mee van een lang verleden. Wie echt wil weten hoe de wereld eruitziet, kan van jongeren veel opsteken. Goed luisteren naar jongeren – zelfs naar de kleinste kinderen - werkt bovendien heel verbindend. Aandacht, de tijd nemen, een luisterend oor, je verdiepen in datgene wat de ander zegt, je openstellen, willen leren… een oudere die zich op deze manier opstelt, die zijn hart zo wagenwijd openzet, houdt zijn of haar geest jong en elastisch en overbrugt de generatiekloof.
De wereld wordt er mooier van.
Jan Jaap van Hoeckel